U okviru Dana evropske baštine, u Herceg Novom biće upriličeni brojni programi posvećeni gradskim tvrđavama.
Program „Storija o novskim tvrđavama“ biće organizovan večeras u bašti Gradskog muzeja „Mirko Komnenović“, sa početkom u 19.30 časova. O fortifikacijama, koje su neprocjenjiv dio kulturne baštine, govoriće dr Ilija Lalošević i Radojica Pavićević, autor knjige “WERK – Austrougarske tvrđave u Crnoj Gori”.
Profesor Arhitektonskog fakulteta Univerziteta Crne Gore dr Ilija Lalošević, koji je doktorirao na temu “Fortifikaciona arhitektura Boke Kotorske od XV do kraja XVIII vijeka”, gostujući u Novskom jutru, kazao je da su tvrđave u Boki kroz istoriju djelovale kao jedinstveni odbrambeni sistem:
– U to spada i 200 godina turske vlasti, kada je Herceg Novi dio stare Hercegovine do Risna i Orahovca, izuzev Perasta, pripadao otomanskoj vlasti, a južni dio Veneciji, uglavnom, prije i nakon toga je Boka Kotorska bila uvijek u sastavu jedne države. Uslovljena geografskim okolnostima, Boka je nedjeljiva, pa tako i njen fortifikacioni sistem. Jedna od najboljih luka na Mediteranu, Boka Kotorska od najstarijih vremena bila je značajno strateško uporište i na tome je bazirala ekonomski prosperitet.
Od antike do naših dana Boka je bila značajno uporište za sve države i tek u naše vrijeme je prestala da ima strateški značaj, bar tako mislimo, naveo je dr Lalošević:
Riječ je o bazama, praktično još od vremena antike.
– Naprimjer, Kumbor je bio pomorska baza još od vremena Rimljana, što je malo istraženo, a propuštena je prilika da se istraživanja izvrše prije gradnje kompleksa Portonovi. Sigurno je postojanje rimskog kastruma, nekog utvrđenog punkta za kontrolu ulaska u zaliv. Potom, za tursku tvrđavu u Kumboru imamo grafički prikaz na staroj graviri u Veneciji i još neke istorijske podatke. Prosto je nedopustivo da se prije gradnje kompleksa Portonovi, nije bar sondažno istražio lokalitet, koji smo pokrili i zabetonirali za sva vremena, obrazlaže dr Lalošević.
Kulturni turizam je najznačajnija grana turizma. Jako je važno kada se u okviru jednog lokaliteta prezentuju, sačuvaju važni ostaci.Čak ispod crkve Svete Neđelje nađeni su neki zidovi, koji su sigurno, po opusu, rimski. Sporno je što se prilikom gradnje briše sve što je postojalo, po sistemu da se olakša investitorima, a oni bi gradili na toj lokaciji i da smo postavili uslove da istraže ostaci:
– Ta obaveza investitora je stopirana, jer je tada bilo da Uprava zašite kulturne baštine, ne može da bude kočnica razvoja, tzv. biznis barijera. Naprimjer, u Portonovom sačuvan je samo jedan objekat. Dozvolili su da se sruši torpedno mulo, to je bio dio vojne arhitekture iz doba austrougarske. U sretnijim zemljama se čuvaju i mnogo manje značajna nalazišta, a da ne govorimo rimskom sloju, turskom, mletačkom sloju…Kod Mamule imamo sličan primjer.
Mamula je sa aspekta kulturne baštine izgubljen slučaj, izgubila je autentičnost. Ima stvari koje nisu na prodaju, poručio je, između ostalog, dr Lalošević, koji ističe da je kod turističkih kompleksa manji problem dograditi, ali je važno sačuvati izvorno i dati mu adekvatnu prezentaciju da ne izgubili svojstva autentičnosti i integriteta kulturnog dobra. Odgovorno tvrdim da je Mamula izgubila svojstva autentičnosti kulturnog dobra, ostala je ljuštura. Cilj je da kulturno dobro bude dostupno što većem broju ljudi, objasnio je dr Lalošević.
U okviru Dana evropske baštine, sutra će biti prikazan dokumentarni film „Boka-tvrđava“ u bašti Kuće nobelovca Iva Andrića od 19.30 časova, a izložba na otvorenom „Tvrđave Novog, nekad i sad“ u pješačkoj zoni Njegoševe ulice,može da se pogleda do 7. oktobra. Film se bavi temom fortifikacija u Boki Kotorskoj nastalih u periodu austrougarske vladavine nad tim prostorom. Potpisuju ga reditelj Danilo Vujačić i scenarista Petar Popadić, snimljen je u produkciji organizacije „KOD“, a podršku realizaciji pružio je i Sekretarijat za kulturu i obrazovanje Opštine Herceg Novi.
Do 20. oktobra traje likovni konkurs „Novske tvrđave u očima djeteta“ za predškolce i osnovce koji Sekretarijat za kulturu i obrazovanje realizuje u saradnji sa vaspitno-obrazovnim ustanovama na teritoriji grada.
