Danas je Svjetski dan voda, koji treba da nas podsjeti na važnost vode za ljudski život, njenu nezamjenljivu ulogu za svaku vrstu života na planeti, ali i da opomene na smanjenje količine vode za piće, i uopšte, na sve manje kvalitetne vode na Zemlji, i u našem okruženju, najviše zbog bahatog i neracionalnog odnosa prema ovom nezamjenljivom prirodnom resursu.
Iz NVO Ekološko društvo Boke Kotorske se osvrću i na objave medija 8. marta, da je na inicijativu novskog Vodovoda u sali SO Herceg Novi održana prezentacija satelitskog snimanja vodovodnih mreža sa detekcijom gubitaka, odnosno kvarova na vodovodnoj mreži.
– Na toj prezentaciji je predstavljen Komunalni informacioni sistem, koji obuhvata daljinsku detekciju i geo-informacione sisteme. Satelitsko snimanje predstavlja korišćenje satelita, koji se kreću u kontinuiranoj orbiti, koristeći područje za podzemni prodor talasa koji detektuju sve vrste cjevovoda i protok vode, sa prikazima svih kvarova na samim cjevovodima. Na osnovu satelitskog snimka, rečeno je, biće izrađen Master plan vodovodne mreže sa lokacijama kvarova, na osnovu čega će biti moguće planirati i obavljati sanaciju kvarova po prioritetima.
Vodovodi svih bokeljskih opština su postigli načelni dogovor da zajedno učestvuju u troškovima samog snimanja, a da svaki vodovod radi samostalni master plan za svoju mrežu. Visina troškova je svakako enormna?!! Ista firma, koja je održala prezentaciju u HN, zapravo je već dobro poznata u širem regionu po ovim ponudama i nigdje nije mogla da saživi. Kompanija „Kolektor Sisteks“ (Idrija, Slovenija) predstavlja kompaniju “Utilis” iz Izraela. Za stručna lica, inženjerske profilacije, ova metoda otvara brojna pitanja.
1. Satelitska detekcija curenja je metodologija, koja je prema riječima prezentatora, razvijena za svrhu otkrivanja vode na planeti Mars. Kako je satelit koji je bio u vlasništvu NASA-e, dospio u ruke privatne kompanije iz Izraela ?
2. Konstatujemo da Prezentator ne posjeduje osnovno znanje kada su u pitanju metodologije detekcije curenja, jer u više navrata kada želi da prikaže prednosti satelitske detekcije istu poredi sa preciznom detekcijom (tzv. pinpointing)…U našim prilikama, detekcija curenja sprovodi se po nivoima, tako što se uspostave mjerne zone, koje su opremljene mjeračima protoka i pritiska koji registruju svaku promjenu stanja u noćnim satima kada je potrošnja vode minimalna, koji su čisti tehnički gubici. Hercegnovski “Vodovod” je tokom proljeća i ljeta 2022. uspostavio dobar ritam u organizaciji i uspostavljanju DMA zona i smanjio gubitke na cjevovodu na rivijeri za 42 l/s. Međutim, to je izuzetno složen posao, bez kojeg je proces tehničkih gubitaka reverzibilan, tj. gubici se vraćaju. I to se već događa u našem sistemu…
Zaključak: U klasičnim metodologijama, odgovorne osobe u VIK-u su obavještene u prvih par sati nakon pojave curenja, tako da ukupno vrijeme curenja obično traje od dva do tri dana. Do kraja 2022. brzina otklanjanja kvarova u novskom vodovodnom sistemu bila je preko 95% za kvarove dojavljene tokom prvih 24 sata. Sada je taj procenat već u opadanju, jer je radna dinamika značajno umanjena, kao i radni motiv i sama organizacija. U slučaju prezentovane satelitske metodologije, vrijeme saznanja može trajati između dva preleta satelita a oni su oko 6 mjeseci. Satelitska detekcija ne pokazuje količinu vode, koja ističe iz cjevovoda. Zaključujemo da bez saznanja o količini vode, koja se gubi i koja će se uštediti, ne može se izraditi nikakva ozbiljna NRW analiza, a samim tim ni očekivati pozitivni rezultati.
Najvažnija, a zapravo, skrivena, stvar u cijelom ovom poslu oko tzv. satelitskog snimanja, je dostavljanje baze podataka o vodovodnom sistemu, stranim licima, sa svim parametrima: dužine, vrste materijala, prečnika, pritisaka, ugrađenih pumpi, rezervoara, rezervi, izvorišta, kao i o hemijskom i mirkobiološkom kvalitetu vode. Voda je nezamjenljiv prirodni resurs, strateški važan za jednu zemlju i narod…Dakle, naše baze podataka o upravljanju prostorom već su u velikoj mjeri dostupne stranim kompanijama, a o vodi, vodovodnim sistemima i resursima, još uvijek nije, srećom, kompletirano to saznanje. Tehnika satelitskog snimanja, sve i da iz visina snimi cjevovode, opet ne može da da dobre rezultate, jer je bar 50% cjevovoda, uglavnom manjeg prečnika, provedeno kroz privatna imanja, za koje je pitanje dostupnosti, ulazak u složene imovinsko-pravne zadatke u slučajevima kvarova, a s druge strane, usljed neadekvatne kvazi-urbanizacije prostora, ostali su zatrpani ispod naknadno izgrađenih objekata.
U poslovima identifikacije cjevovoda i smanjenju gubitaka vode u sistemu najvažniji je LJUDSKI FAKTOR. Ova, svakako veoma skupa metoda, za naše uslove i apsolutno ništa ne znači ukoliko nema spremnih i obučenih ljudi na terenu za bavljenje otkrivanjem kvarova i popravkama.
Novljani, srećan vam Dan voda. Ništa se ne može rješavati brzo, uz to, ne treba da budemo lakovjerni i povjerujemo u sve ponude ovakve vrste, koje dolaze izvan zvaničnih tokova struke i nauke, poručila je predsjednik NVO Ekološko društvo Boke Kotorske Olivera Doklestić, diplomirani inženjer.
