U porti hrama Vaznesenja Gospodnjeg na Toploj, sinoć je svečano otvoren IX Trg od ćirilice koji, kao i svi dosadašnji, ostaje u službi njegovanja i očuvanja pravoslavnih predanja, književnih i drugih kulturnih tekovina, srpskog jezika i ćiriličnog pisma. Programi manifestacije, koja traje do kraja mjeseca, uokvireni su proslavom osam velikih jubileja, među kojima je i 640 godina od osnivanja Herceg Novog.
Uz očuvanje krsne slave i krstonosnog hoda, odnosno litija, pravoslavni Bokelji vjekovima su čuvali svoju vjeru i epsko pjevanje, koje se razlikovalo od onog u Crnoj Gori i Hercegovini, ali nije za njim zaostajalo, kazao je krstonosni protojerej Radomir Nikčević, urednik Trga od ćirilice, i podsjetio na zapis Kirila Cvjetkovića, tada iskušenika u manastiru Savina.
– Pred Herceg Novim se 1806. godine pojavi ruska flota, a onda i lično mitropolit Petar I. Narod Herceg Novog stavlja se pod njegovu vlast i on im predaje barjake kreposti kao znamenje pravoslavlja i bokeljske odanosti vjeri. Mitropolit traži da se narod zakune da će sveštene barjake braniti do poslednjih svojih sila što narod jednodušno čini i zakljinje se prahom svojih predaka da će do groba vjerni biti, podsjetio je Nikčević.
Kao što je tada Sveti Petar cetinjski predao barjake slobode narodu Boke da njima utvrdi bedeme pravoslavlja, tako je i blaženopočivši mitropolit Amfilohije dao i predao Trg od ćirilice kao zavještanje gradu koji je dostojan nosilac ordena Svetog Save prvog reda, kazao je Nikčević.
– Povjerio im je Trg od ćirilice kao još jedan svetilnik naše vjere prave na bokeškoj svetoj zemlji, u ovom dijelu naše nekadašnje nemanjićke pradjedovine, od Novoga, preko Kotora i Tivta, do Budve i Spiča. Učinio je to da na njoj podrži i osnaži vjekovna zračenje svetosavske Boke. Ta zračenja, tokom poslednjih 80 godina, bila su suzbijana tiranskom brozomorom od kojih neki još boluju, ali je svetosavski plamen održavan trudom naše svete crkve i mnogih pojedinačnih zaslužnih zatočnika istine časnoga krsta koji su joj davali doprinos u obnavljanju duhovnog jedinstva našeg nedjeljivog svetonemanjićkog otačastva, istakao je otac Nikčević i dodao da je u tom duhu osmišljavan i Trg od ćirilice, kao svenarodno vjersko, pjesničko i najšire kulturno saborovanje koje objedinjuje pregaoce iz najrazličitijih oblasti narodnog stvaralaštva.
Kao i mnogo puta do sada, „Trg od ćirilice“ i ove godine baca snop svjetlosti i skreće pažnju javnosti na datume i jubileje koji su od izuzetnog značaja za naš grad i narod, među kojima je od posebne važnosti za Herceg Novi – 640 godina od osnivanja grada, kazao je predsjednik Opštine Herceg Novi Stevan Katić, na otvaranju manifestacije.
– Od osnivanja do danas, pravoslavna vjera je uvijek imala poseban značaj na području našeg multikonfesionalnog i multinacionalnog grada. Narod Herceg Novog je vijekovima unazad posvećen očuvanju svoje vjere, jezika i ćiriličnog pisma, a jedinstveni primjer za to je osnivanje Topaljske komunitadi prije više od 300 godina upravo na ovom mjestu, pri hramu Svetog Spasa na Toploj. Iako pod Mletačkom upravom, Topaljska gradska opština imala je pravo na korišćenje ćirilice, što i danas pamtimo kao veliku pobjedu samosvjesnog i ponosnog naroda hercegnovskog. Organizacijom „Trga od ćirlice“ mi nastavljamo nit koja seže do Topaljske komunitadi i čak od samog osnivanja grada – čuvamo i štitimo svoj jezik i ćirilično pismo, kao neodvojivi dio kulture i identiteta, kazao je predsjednik Katić.
Istakao je da ga raduje što će imati privilegiju da patrijarh Porfirije prisustvuje zatvaranju „Trga od ćirilice“, prilikom posjete koja je najavljena za kraj ovog mjeseca.
– Kontinuitet ove manifestacije, kvalitet, sadržaj i renome učesnika pokazuju da je prepoznat njen značaj, te da postoji snažna svijest o potrebi za ovakvim programima, koji su jedna od pretpostavki razvoja kulture i čuvanja kulturnih specifičnosti u modernom vremenu, zaključio je predsjednik Katić i zahvalio organizatorima i učesnicima Trga od ćirilice.
U okviru prve večeri obilježen je jubilej – 110 godina od oslobođenja Kosova i Metohije u Prvom balkanskom ratu i tom prilikom prikazan dokumentarni film „Kumanovska operacija“ u produkciji Radio televizije Srbija, autora Nikole Lorencina.
Pojanjem je veče ispunio hor „Branislav Nušić“ iz Kosovske Mitrovice, pod upravom dirigenta Petra Rakića.
Svečanom otvaranju Devetog Trga od ćirilice, uz vjerni narod, prisustvovali su i potpredsjednik Opštine Herceg Novi Mirko Mustur, konzul Republike Srbije u Herceg Novom Mićo Rogović, hercegnovski efendija Husein Hodžić, direktor Uprave za saradnju sa crkvama i verskim zajednicama u Vladi Srbije Vladimir Roganović kao i predsjednik Opštine Sopot Živorad Milosavljević.
I na trgu Hercega Stjepana, uz hram Svetog Arhangela Mihaila, sinoć je održano književno veče posvećeno poeziji Vaska Pope, a povodom stogodišnjice od rođenja pjesnika.
Organizatori Trga od ćirilice su Izdavačka kuća Mitropolije crnogorsko-primorske «Svetigora», Arhijerejsko namjesništvo hercegnovsko, Udruženje književnika Crne Gore, Udruženje izdavača i knjižara Crne Gore, a pokrovitelj je Opština Herceg Novi.
VEČERAŠNJI PROGRAM TRGA OD ĆIRILICE
U porti hrama Vaznesenja Gospodnjeg na Toploj, biće priređen program «Starosrpski jug nekad i sad – pravoslavno srpstvo Makedonije, Kosova i Metohije, Boke i Crne Gore». Govoriće Ivan Stoilković iz Skoplja, Živojin Rakočević iz Gračanice, dr Goran Komar iz Herceg Novog i Goran Kiković iz Berana. Program počinje u 20:30 sati.
Na Belavisti, uz hram Svetog Arhangela Mihaila, biće priređeno književno veče «Od svega po dvoje», a govoriće Selimir Radulović i Radomir Uljarević. Program počinje u 21:30 sati.
