Monografija „Bitka za Novi 1687: oslobođenje od osmanske vladavine“, u izdanju NVO Srpski soko i Društva za arhive, autora publiciste Nebojše Raša promovisana je sinoć u foajeu Dvorane Park.
Bitka za Herceg Novi samo jedna je u nizu tokom Velikog bečkog rata, koji je započeo 1684. godine, istakao je autor. Venecija, kao članica Svete lige, kako je kazao, osvaja Boku i dio do Paštrovića.
– Jeronim Kornelije uspjeva da dobije dozvolu da započne bitku za zauzimanje Herceg Novog. On je okupio veliku vojsku – preko 130 brodova, a prema podacima to je 10 000 vojnika. Najveći broj vojnika su bili Dalmatinci, Bokelji, Crnogorci, Hercegovci. Veoma je malo bilo profesionalne vojske, 100 malteških vitezova i dva malteška bataljona. Učestvovao je i veliki broj hajduka, ali to nisu bile klasične hajdučke čete već poluprofesionalni vojnici. Nalazili su se u Perastu i borili po venecijanskim pravilima, a peraškog kapetana morali su priznati za svog komandanta – kazao je, između ostalog, Rašo.
Zahvaljujući Goranu Komaru i Nebojši Rašu „vaskrsla“ je priča o Herceg Novom, kazao je predsjednik crkvene opštine Topljansko-hercegovske Zoran Lazarević. On se osvrnuo na istorijski momenat kojem pripadaju događaji opisani u Rašovoj knjizi, odnosno na sukob Svete lige i Osmanskog carstva.
– Priča o Topaljskoj komunitadi samo je jedan djelić te priče, koju su naši autori nastavili kroz svoja druga djela. Samo želim da napomenem, u isto to vrijeme dogodiće se i velika seoba Srba. Zato je vrlo važno da razumjemo da su ovi događaji, kao i danas, od globalnog značaja. Mislim da ni mi ne možemo tu dimenziju na najbolji način da razumjemo zbog svojih dnevnih problema, ali očigledno je da se koplja lome na ovoj teritoriji – kazao je on.
Lazarević zapaža da je Rašova knjiga višedimenzionalna, jer u jednoj priča o istorijiskom kontekstu borbe protiv Turaka, u drugom bavi se konkretno bitkama, jer, kako je kazao, autor gaji posebnu fascinaciju bitkama.
Glavni, iako kasni rezultat pobjede pod Novim je Topaljska opština, kazao je publicsta Goran Komar.
– Srpski narod u Boki, a posebno u Novom, tavorio je tokom vijekova turske okupacije gotovo van opsega zapisivane stvarnosti, od najatraktivnijih obavještajnih djelatnika označavan kao „raški“, kada je u Kandijskom ratu kuga montavala kroz njegova sela. Najveća njegova naprezanja i žrtve za slavu hrišćanskog oružja dobijala su isključivo kasna priznanja mletačkih zvaničnika.
Komar je istakao da su poslednjih godina nastojali da pribave najkorektnije profesionalne prevode veoma značajnih vatikanskih dokumenata.
– Jedan od njih je dopis Kornera, sudionika događaja iz 1687. godine. Našavši se na Hvaru 1689. piše: “Kada smo pristupili ovoj službi, pred nas su došli iz otomanskog ropstva mnogi grofovi i glavešine Hercegovine, zajedno sa mnogim glavešinama sa teritorije Herceg Novog, koji su već prethodno dobrovoljno stali pod okrilje Mletačke republike. Mletačka republika je ustrojena na obrascu koji je iznjedrila najviša civilizacijska tekovina svijeta – Vizantija, sabirajući mnoštvo naroda i tradicije, i očituje se taj unutrašnji politički plan u knjigama naše Opštine – kazao je Komar.
Promociju monografije autor je upotpunio prezentacijom bitaka na mapama. Događaju je prethodio obred lomljenja slavskog kolača, jer NVO Srpski soko obilježava Sretenje kao krsnu slavu.
Prihod od prodatih knjiga najmenjen je za humanitarne svrhe, a kome će biti opredjeljen odlučiće Kolo srpskih sestara Herceg Novi.
