Kroz razgovor sa profesoricom srpskoj jezika i književnosti Maricom Nikitović, autorka Gordana S. Janjušević Leković predstavila je hercegnovskoj publici u Kući nobelovca Iva Andrića svoju knjigu „Sumatraizam u jeziku Miloša Crnjanskog“.
Knjiga „Sumatraizam u jeziku Miloša Crnjanskog“ predstavlja lingvistički i stilistički pristup književnom djelu velikog srpskog i jugoslovenskog pisca. Autorka u studiji pokazuje kako izbor jezičkih sredstava i stilskih postupaka na svim sintaksičkim nivoima, uključujući nivo nadrečenične cjeline, odnosno sintakse teksta – korespondira sa poetikom sumatraizma Miloša Crnjanskog.
Uvodni dio knjige, kako je autorka kazala na promociji, predstavlja osvrt na poeziju i prozu Miloša Crnjanskog, a nakon toga čitaoca očekuje strukturni princip, u kojem se analizira kakva je struktura njegovog umjetničkog teksta.
– Polazeći od one Lotmanove podjele na sintagmatksi i paradigmatski princip, princip kombinacije u prozi i princip raščlanjivanja u poeziji, istražujemo ono je pitanje prozaizacije stiha i poetizacije proze u djelu Miloša Crnjanskog. Strukturni princip teksta i paradigmatski princip poezije preovlađuju u cijelom teksu – navodi ona.
Crnjanski je, kako zapaža Janjušević Leković, do svog sumatraizma, odnosno onog osjećanja sveopšte povezanosti svijeta došao preko ekspresionizma sa elementima nadrealizma i drugih „izama“ njegovog vremena.
– Tema ove knjige je zapravo kako se sumatraizam odražava u samom jeziku, odnosno koja je to povezanost, uska veza sumatraističke poetike i filozofije sa jezikom kojim je to izraženo. Postoji ona podijela prezumpcija vezanosti i prezumpcija raščlanjivanja. Crnjanski odbacuje prezumpciju vezanosti, zadržava prezumpciju raščlanjivanja. Velika je borba mišljenja bila, Lotman se, recimo, poziva na Janikijevića, koji se u jednom svom tekstu zalagao za to da se samo vezani stih može smatrati stihom i može biti primjeren poeziji. Jer je vezanost imanentna poeziji. Crnjanski dokazuje da to više nije tako – istakla je ona.
Tokom promocije autorka je na primjerima teksta Miloša Crnjanskog, a čitajući pojedina suštinski važna poglavlja svoje knjige, publici približila jezičko stilske analize djela jednog od najznačajnijih srpskih i jugoslovneskih pisaca.
U osnovi knjige „Sumatraizam u jeziku Miloša Crnjanskog“ je autorkina doktorska disertacija, odbranjena na Filološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu 2013. godine, a kasnije prilagođenu za objavljivanje u štampanoj formi.
