Istraživači sa Pomorskog fakulteta u Kotoru sproveli su opsežno istraživanje o uticaju kruzera na kvalitet vazduha u Bokokotorskom zalivu. Kroz niz istraživačkih poduhvata, koristeći mobilne uređaje za detekciju čestica, istraživači su analizirali koncentraciju zagađujućih materija iz izduvnih sistema brodova, posebno tokom kruzing sezone, prenosi portal Boka News.
U septembru će biti završen projekat Centra za inovacije i preduzetništvo, Pomorskog fakulteta Kotor, Univerziteta Crne Gore, koji ima za cilj da analizira uticaj aktivnosti kruzera na kvalitet vazduha u kotorskoj opštini.
Kolege sa različitih univerziteta u regionu, uključujući Institut za nuklearne nauke iz Vinče, zajednički su radile na projektima detekcije i analize čestica koje su posljedica sagorijevanja goriva u brodskim motorima. Poseban fokus bio je na periodu kruzing sezone, kada brodovi često borave u zalivu.
Korišćenjem mobilnih uređaja, istraživači su pratili koncentraciju čestica u ambijentalnom vazduhu na različitim lokacijama u zalivu. Osim toga, sproveli su istraživanje o ukupnoj emisiji zagađivača, koristeći evropski priznate modele i uzimajući u obzir operativne i tehničke parametre brodova.
Jedan od ključnih aspekata istraživanja bila je analiza uticaja kruzera na kvalitet vazduha tokom faze sidrenja, kada brodovi povećavaju svoje obrtaje i aktiviraju pogone, što može značajno doprinijeti emisiji zagađivača.
Zahvaljujući mreži senzora postavljenih na Pomorskom fakultetu, u Muo, Prčanju i Ljutoj, istraživači su pratili trendove u realnom vremenu. Ovi podaci omogućavaju detaljan uvid u uticaj pomorskih operacija na kvalitet vazduha u najgušće naseljenim područjima zaliva.
Dodatno, istraživači su razvijali laboratoriju za pametni zaliv, koja će pratiti podvodnu buku od kruzera i glisera, kao i simulirati rasprostranjenje naftnih mrlja u zalivu.
Radmila Gagić, saradnik u nastavi na pomorskom fakultetu u Kotoru, doktorant ovog fakulteta studijskog programa pomorske nauke svoj akademski razvoj započela je, nada se da će ga i završiti na ovom fakultetu i onda se pridružiti ekipi, odnosno ostati u istraživačkom timu.
Istraživački tim planira dalje korake, uključujući modeliranje disperzije zagađivača kako bi identifikovali najugroženije zone tokom boravka kruzera u zalivu. Osim toga, planiraju se dodatna istraživanja o uticaju drugih plovnih objekata na kvalitet života u ovom ekološki značajnom području.
Naučni doprinos profesora Pomorskog fakulteta u Kotoru istraživanju zagađenja vazduha u Boki Kotorskoj
Od marta 2022. godine naučno-istraživački tim Centra za istraživanja i inovacije preduzetništva na Pomorskom fakultetu u Kotoru radi mjerenje koncentracije čestica u ambijentalnom vazduhu u kanalima 1 mikrometar, 2.5 mikrometra, 4 mikrometra i 10 mikrometara i ukupne suspendovane čestice na nivou svakih 10 minuta, na četiri istaknute lokacije sa mogućnošću vizuelizacije mjernih podataka.
Nakon što su se kvalitetom pokazali u nekoliko mediteranskih luka, četiri “Kunak” senzora su instalirana na lokacijama Muo, Prčanj, na Pomorskom fakultetu u Kotoru i na Ljutoj.
Uz podatke Centra za ekotoksikološka istraživanja i rezultate mjerenja sa stanice Agencije za zaštitu životne sredine na Svetom Stasiju, nauka vrlo lako može dokazati prisustvo zagađivača u vazduhu, naročito onih čiji je uzrok sagorijevanje nekvalitetnog goriva sa kruzera. Centar za istraživanja i inovacije preduzetništva na Pomorskom fakultetu raspolaže i sondom za direktno mjerenje koncentracije zagađivača u izduvu (dimnjaku), ali ova mogućnost nije dovoljno korišćena u slučaju kontrole izduvnih gasova sa brodova u Zalivu.
– Kunak-senzori imaju svoj elektronski sistem(Cloud) na internetu, a pristup njima možemo da damo svakome ko želi i sa kime imamo ugovor o poslovno-tehničkoj saradnji – Lučkoj upravi, Luci Kotor, Opštini, da mogu da proaniliziraju podatke mjerenja vazduha. Korišćenje uređaja je vrlo jednostavno, postoji 24-časovna podrška tehničke službe Kunak korporacije, a kada je u pitanju validnost-tačnost podataka, potrebno je da se obavi direktna uporedba sa standardizovanim uređajima, uz mogućnost kalibracije uređaja, kažu u Centru za istraživanja i inovacije preduzetništva na Pomorskom fakultetu.
-Nastojali smo da pokrijemo lokacije na kojima najviše operiraju brodovi u našem zalivu. Horizontalno, na jednakoj nadmorskoj visini smo instalirali četiri LOW-COST senzora “Airpro” stanice, profesionalne uređaje za mjerenje koncentracije čestica i zagađivača u vazduhu. Ono na čemu radimo je praćenje trendova uticaja aktivnosti kruzera u zalivu i izmjerenih koncentracija suspendovanih čestica u ambijentalnom vazduhu – da li postoji korelacija i kolika je. Visinski nemamo mogućnost da radimo mjerenje jer imamo mali broj senzora. Ovo je jedna pilot studija da se prije svega vidi da li takvi senzori uopšte mogu da podrže kampanju monitoringa kvaliteta vazduha, da li se oni mogu koristiti uz standardizovane uređaje, koji su jako skupi za nabavku, održavanje; da li postoji mogućnost da primjenom ovakvih senzora Agencija za zaštitu životne sredine može sebi da olakša proces monitoringa kvaliteta vazduha na nekoliko lokacija.
Svjedoci smo da u luci već godinama imamo prisutne kruzere i nisam naišla na podatak da su iz Instituta za javno zdravlje alarmirali da je kotorska regija postala istaknuta po zagađenju. Lokalno, izazovna kotlinska geomorfologija zaliva definitivno utiče na povećanje osjetljivosti i rizika kada je u pitanju zagađenje vazduha izduvnom emisijom sa brodova, primjećuje mr Radmila Gagić, doktorantkinja Pomorskog fakulteta. Ističe potrebu sprovođenja dodatnih eksperimentalnih istraživanja, poput hemijske analize čestica radi lakšeg otkrivanja njihovog porijekla.
-Te suspendovane (lebdeće) čestice prelaze određenu udaljenost, lako se udišu i uzrokuju zdravstvene poteškoće. Pored toga, mogu da nanesu i ekološke poteškoće zato što imaju svoje organsko i neorgansko porijeklo. Istraživači su potvrdili da se čestice u vazduhu, čak i one fine sa manjim dijametrom, povezuju sa efektom zagrijavanja vazduha. Za nas su posebno interesantna naučna saznanja koja uključuju sulfatne čestice, naglašava mr Gagić.
Upoređujući mjerenja Centra za istraživanja i inovacije preduzetništva na Pomorskom fakultetu Kotor, obavljena pomoću Kunak senzora, sa mjerenjima CETI-ja za stanje kvaliteta vazduha u Kotoru u avgustu 2022. godine po standardizovanoj gravimetrijskoj metodi uzorkovanja čestica, kaže Radmila Gagić, koja je u saradnji sa Majom Škurić, Gordanom Đukanović i Danilom Nikolićem objavila rezultate istraživanja u radu Atmosphere| Free Full-Text | Establishing Correlation between Cruise Ship Activities and Ambient PM Concentrations in the Kotor Bay Area Using a Low-Cost Sensor Network (mdpi.com).
-Od prošle godine radimo mjerenje koncentracije čestica u ambijentalnom vazduhu, čestica u kanalima 1 mikrometar, 2.5 mikrometra, 4 mikrometra i 10 mikrometara i ukupne suspendovane čestice na nivou svakih 10 minuta, na četiri istaknute lokacije. Mi smo u okviru našeg istraživanja koje smo publikovali 1. novembra prošle godine u časopisu “Atmosphere” u okviru MDPI baze, prikazali vrijednosti mjerenja tokom 27 dana u ljetnjoj sezoni (od avgusta do septembra 2022. godine) obrađene u različitim vremenskim serijama, kaže Radmila Gagić, autorka istraživačkog rada na temu “Uspostavljanje korelacije između aktivnosti kruzer brodova i ambijentalnih koncentracija suspendovanih čestica u području Bokokotorskog zaliva”.
Optimizacija pomorskog transporta
-U svim kruzing lukama sada su trendovi da se ograniči broj dolazaka kruzera i optimizacija toga pomorskoga transporta u lučkom akvatorijumu. Kada se upoređujete sa nekim morate da gledate karakteristike tog nekog zaliva. U Norveškoj postoji jedan jako sličan zaliv našem zalivu, to je Gierangerfjord. Norveška teži ka tome da uvede potpuno karbonski neutralne marine i luke, da se bazira na primjenu održivih tehnologija i alternativnih pogona, a da se u potpunosti isključi primjena nafte i naftnih derivata. To je jedan od primjera dobre prakse koji se može iskoristiti kada se rade neki naši strateški ili planski dokumenti,navodi Radmila Gagić.
Izvor: Boka News
