Osim pažljivo biranih filmova koje će poblika gledati na naljepšim otvorenim scenama u Herceg Novom – na Kanli kuli i tvrđavi Forte Mare, tokom 34. Hercegnovskog filmskog festivala, u Dvorani Park biće ponuđen izbor antologijskih ostvarenja dva gorostasa jugoslovenske kinematografije, Zdravka Velimirovića i Živka Nikolića.
Kako saopštavaju organizatori, povodi su: 60 godina od kada je na festivalu u Kanu prikazan Velimirovićev film “Dan četrnaesti” i činjenica da je ove godine to djelo uvršteno u program Kanski klasici (Cannes classic), a u avgustu se navršava dvije decenije od smrti Živka Nikolića.
Podsjećanja radi, zahvaljujući monografiji “Zdravko Velimirović: Život i film”, autora Tomislava Gavrića, na Velimirovićeve misli o filmu:
„Koristeći istorijske teme može se polemisati ne samo sa prošlošću, već i sa sadašnjošću i sa budućnošću. Ali istorijske teme mogu biti i sasvim obične, male ljudske priče koje redovno nose u sebi nešto od trajnih antičkih vrednosti“.
Ljudsko lice u krupnom planu, to je čitava planeta, čitav svemir, a izbor fizionomija jedan je od glavnih atributa reditelja sa stilom.
Držao se Velimirović čvrsto pouzdanih i provjerenih literarnih vrijednosti ali je na njima snažio svoj doživljaj svijeta. Bora Drašković smatra da je svoje najbolje domete ostvario u djelima inspirisanim literaturom koje je usklađivao sa sopstvenom vizijom: “Lelejska gora”, po romanu Mihaila Lalića, “Derviš i smrt”, po djelu Meše Selimovića, i “Dorotej”, Dobrila Nenadića.
Na programu u Dvorani Park 4. avgusta od 17:20 časova je Velimirovićev film “Dan četrnaesti” po scenariju Borislava Pekića, a treba zapisati i da je jedan od producenata bio Novljanin Simo Čolović. Protagonisti ove filmske storije su četvorica zatvorenika koji su zbog dobrog vladanja dobili privremeni otpust iz zatvora u trajanju od dvije sedmice. Kako oni pokušavaju da se prilagode životu na slobodi je jedan sloj priče, a drugi je sa kakvim se sve dilemama suočavaju dok se približava dan kada se moraju vratiti iza rešetaka.
Mihajlo Lalić i Branimir Šćepanović pisali su scenario za “Lelejsku goru”, Velimirovićev film koji će biti prikazan 5. avgusta u 18 časova. Studenta Lada Tajovića Komunistička partija šalje u njegov dom u crnogorskim planinama, kako bi ilegalno širio propagandu oslobodilačkog pokreta. Sam, okružen neprijateljima, uvijek budan i spreman da izbjegne zamke i zasjede, Lado se bori na rubu sna, protiv ljudi koji su kukavice spremne na izdaju. Bori se protiv sopstvenih iskušenja, svađa i sa Bogom i sa đavolom, ali istrajava do trenutka kad ljudska slabost nadjača.
Na programu 6. avgusta od 18 časova je dokumentarni film o mirenju zavađenih albanskih porodica u Crnoj Gori, “Umir krvi”. Ovo Velimirovićevo ostvarenje nagrađeno je Zlatnom medaljom za dokumentarni film na Festivalu kratkometražnog i dokumentarnog filma u Beogradu.
Film Živka Nikolića “Iskušavanje đavola” biće prikazan u Dvorani Park 7. avgusta od 18 časova.
Pohvale Crnogorskoj kinoteci, koja je uradila nove kopije najvećeg dijela igranih i dokumentarnih filmova Živka Nikolića i žal što publika nije u prilici da ih češće pogleda, jer je u autorskom smislu riječ o jednom od najutentičnijih i najoriginalnijih opusa, ne samo u modernoj jugoslovenskoj već i u evropskoj kinematografiji. Nikolić je nikao kao jedinstven iz mitski izdvojenih predjela, iz crnogorske tradicije u kojoj je i vrijeme na izvjestan način “okamenjeno” i obustavljeno, ocijenili su kritičari. Njegova duboka i trajna fascinacija obredima i mitskim nasljeđem vlastite postojbine pretočena u filmove donijela je Nikoliću više od 30 nagrada na domaćim i svjetskim festivalima.
Svoj prvi film “Beštije” Nikolić je snimio 1977. godine, “Jovanu Lukinu” dvije godine kasnije, a “Smrt gospodina Goluže” 1980. godine. Film “Čudo neviđeno” dobija Srebrnog medvjeda na festivalu u Moskvi 1984. Godine, a “Ljepota poroka” u Izraelu postaje najgledaniji. Filmom “U ime naroda” otvoren je prije 34 godine prvi Jugoslovenski festival filmske režije u Herceg Novom.
Jugoslovenski klasici biće prikazani na 34. Filmskom festivalu Herceg Novi – Montenegro film festivalu zahvaljujući saradnji sa Crnogorskom kinotekom, kao i sa Mrežom festivala Jadranske regije, koja je podržana kroz program Kreativna Evropa.
Biografije autora
Zdravko Velimirović (Cetinje, 1930. – Beograd, 2005.) gimnaziju je završio u Kotoru. Filmsku i pozorišnu režiju je diplomirao na Akademiji za pozorište, film, radio i televiziju u Beogradu 1954. godine, a filmsku režiju na Visokoj filmskoj školi u Parizu 1957. godine. Režirao je dokumentarne, televizijske i radio drame, kao i osam igranih filmova za koje je dobio više od dvadeset nagrada i priznanja, među kojima je Povelja za vidan doprinos svjetskoj kinematografji 2001. godine Saveza filmskih stvaralaca Ruske Federacije.
Živko Nikolić (Nikšić, 1941. – Beograd, 2001.) završio je Umjetničku školu u Herceg Novom i Akademiju za pozorište, film, radio i televiziju u Beogradu. Snimao je dokumentarne, dugometražne i televizijske filmove, kao i TV serije. Radnja njegovih filmova je uglavnom smještena u ruralna podneblja planinske i dijelom primorske Crne Gore, u krajeve iz kojih je poticao. U svojim filmovima je prikazivao patrijarhalni moral, položaj žene, odnos supružnika i nazore stanovnika. Uspijevao je i da u filmovima smještenim u ruralne krajeve Crne Gore postavi alegorije mnogo univerzalnijih tema.
Detaljan program Festivala možete naći na sajtu: https://www.filmfestival.me/
