Povodom proslave Savidana u Crkvi Svetog Save iznad Manastira Savina sutra (četvrtak, 26. januar) biće služeno Praznično Večernje, sa početkom u 17. časova.
Na Savindan u petak, Saborna liturgija biće služena u Crkvi Sv. Save, sa početkom u 9 časova. U nastavku biće organizovan program djece sa vjeronauke. U organizaciji Crkvene opštine Topaljsko-hercegnovske biće održana Svetosavska akademija, u Dvorani Park, sa početkom u 19 časova.
Uskliknimo s ljubavlju Svetitelju Savi, naziv je svečanosti u čast prvog Arhiepiskopa crkve i srpskog prosvjetitelja.
Protojerej Nikola Todorović, gostujući u emisiji Novsko jutro, govorio je o značaju praznika Sv. Save:
– Ovaj praznik je veoma važan za srpski i druge narode, koji poštuju svetitelja Savu, kao kod Bugara, gdje se upokojio u Trnovu po povratku iz Svete zemlje. Svetom Savi se poklanja velika pažnja, gdje živi naš narod od Australije do Amerike, od Rusije od Južne Afrike, naveo je protojerej Todorović.
On se osvrnuo i na tradiciju proslave Sv. Save u Crnoj Gori:
– Iz vremena Kralja Nikole vidimo da se Sv. Sava slavi, kao školska slava i svenarodni praznik u Crnoj Gori, odakle svetitelj potiče. Njegov otac Stefan Nemanja, kasnije Sv. Simeon Mirotočivi, rođen je u Podgorici. Iz godine u godinu trudimo se da to bude organizovanije. Dolaze nove generacije, djeca na vjeronauci tih dana pripremaju poseban program, kao što će i ove godine, najavio je protojerej Todorović. Podsjetio je da će u septembru ove godine, u Podgorici biti osnovana Pravoslavna gimnazija Sveti Sava.
Manastir Savina sa svojom bogatom bibliotekom zauzima ugledno mjesto u srpskoj kulturi. Najznačajnija je Savinska krmčija, jedan od prepisa Zakonopravila Svetog Save iz XVI vijeka. Najznačajniji svešteni predmet, koji se čuva u manastirskoj riznici je krst Svetog Save. Ovo je, koliko je poznato, jedini krst koji je pripadao Svetom Savi, koji je ostao sačuvan u Srpskoj Pravoslavnoj Crkvi.
O Svetom Savi
Sveti Sava, rođen kao Rastko Nemanjić, bio je najmlađi sin velikog srpskog župana Stefana Nemanje i Ane, rođen je oko 1174. godine. Zajedno sa starijom braćom, Stefanom i Vukanom, na dvoru u Rasu, dobio je posebno obrazovanje. Od rane mladosti pokazivao je ljubav prema knjizi. Na njegov duhovni razvoj najviše su uticala žitija južnoslovenskih pustinjaka, svetog Jovana Rilskog, Jovana Osogovskog, Gavrila Lesnovskog i Prohora Pčinjskog. Ipak, smatra se da se mali Rastko najviše oduševljavao žitijem svetog i ravnoapostolnog Kirila, prosvjetitelja Slovena, koje je često čitano na Nemanjinom dvoru.
Već u petnaestoj godini otac mu dade na upravljanje Humsku oblast, između Neretve i Dubrovnika. Kao vladar bio je krotak, blag i ljubazan prema svima. Pomagao je sirotinji, kao rijetko ko drugi. Posebno je poštovao monahe.
Međutim, težeći savršenijem životu, mladi Rastko je napustio roditeljski dom i otišao u Svetu Goru. U osamnaestoj godini života primio je monaški čin i dobio ime Sava. Stefan Nemanja, koji je monahu Savi slao bogatu materijalnu pomoć za svetogorske manastire, zamonašio se, pošto je predao presto sinu Stefanu. Kao monah Simeon, pridružio se najmlađem sinu u manastiru Vatopedu, čiji su veliki dobrotvori ubrzo postali.
Oni su obnovili napušteni i opustošeni manastir Hilandar, koji je vizantijski car Aleksije Š predao Srbima u vlasništvo. Hilandar je sve do XVIII veka bio najveća srpska škola i rasadnik duhovnosti, prosvjete i kulture.
Poslije, tačnije, 1207. godine, sa moštima Svetog Simeona Mirotočivog, Sava vraća se u Srbiju i u manastiru Studenici, očevoj zadužbini, miri oko vlasti zavađenu braću Stefana i Vukana. Potom radi na crkvenom i kulturnom prosvećivanju srpskog naroda; govori im o hrišćanskom moralu, ljubavi i milosrđu; radi na organizaciji Crkve (osniva eparhije). U svojoj ličnosti je objedinio prosvjetitelja, duhovnika, državnika i učitelja.
Na praznik Uspenja Presvete Bogorodice, 15. avgusta 1219. godine, u Nikeji patrijarh Manojlo Saranten, uz saglasnost cara Teodora I Laskarisa hirotoniše Savu za prvog srpskog arhiepiskopa. Od tada je Srpska Pravoslavna Crkva autokefalna, sa blagoslovom da srpski arhiepiskopi mogu da primaju posvećenje od sabora svojih episkopa. Iste godine, na saboru u manastiru Žiči koji je postao sjedište samostalne Srpske Crkve, Sava od svojih najboljih učenika izabra i posveti nekoliko episkopa i razasla ih u eparhije širom otačastva. U Srbiji podiže mnoge crkve, manastire i škole.
Godine 1234. Sveti Sava kreće na svoje drugo putovanje u Svetu Zemlju.
Upokojio se u Bugarskoj, u Trnovu, na Bogojavljenje 14. januara 1235. godine. Kralj Vladislav je, 1237. godine, uz najviše crkveno-državne počasti prenio mošti svetitelja Save u manastir Mileševo.
Prisustvo njegovih svetih moštiju imalo je za svakog Srbina izuzetan duhovni, značaj, a naročito u vrijeme turskog ropstva. Godine 1594. na Vračaru u Beogradu, Sinan paša je na lomači spalio Savine svete mošti. Predanje kaže da su dim i pepeo sa te lomače razvejali oganj blagodati Hristove u sve srpske zemlje i u sve srpske duše. Zbog toga mu ne samo u srpskim zemljama, nego i širom sveta, podigoše mnoge svete hramove. Sada, upravo na mjestu na kome su spaljene njegove svete mošti, Srbi sa svih svjetskih meridijana dovršavaju najveći, veličanstveni – Spomen-hram Svetog Save.
