Danas se ne mogu zamisliti domaćinstvo, hotel, restoran ili kafana u kojima se ne koriste stolnjaci, salvete ili nadstolnjaci. Različitih su oblika, boja i dezena, a izrađuju se od različitih materijala. Potražnja za tim artiklima je velika, naročito u turističkim destinacijama.
Kako je saopšteno iz NVO Mare Mare, deset žena se nada da će, nakon što u radionicama savladaju vještine šivenja, ali i kreiranja tekstilnih potrepština za ugostiteljstvo, uspjeti da lakše nađu posao ili pokrenu sopstveni biznis. To će za njih značiti finansijsku nezavisnost i veću ekonomsku sigurnost. Radionice su organizovane u okviru projekta pod nazivom “Mejd baj Novljanke” (Made by Novljanke).
Prvi stolnjaci su se počeli koristiti u drevnom Egiptu oko 2800. godine prije nove ere. Bili su napravljeni od pamučnih tkanina i koristili su se kako bi se stolovi za jelo zaštitili od mrlja i prljavštine. Salvete su takođe potekle iz drevnog Egipta, gdje su se koristile kao mali komadi tkanine za brisanje ruku i lica.
U antičkom Rimu, stolnjaci su postali sve popularniji, a često su bili ukrašavani bogatim vezom, a u srednjem vijeku, postali su statusni simbol i luksuzni komad u evropskim dvorovima i bogatim kućama.
Razvoj materijala, dizajna i upotrebe ovih predmeta razvijao se tokom vijekova i varirao od kulture do kulture. Danas se stolnjaci i salvete koriste širom svijeta u različitim oblicima i materijalima, prilagođenim savremenim potrebama i stilovima.
Upotreba stolnjaka u Crnoj Gori ima dugu i bogatu istoriju, koja je utemeljena na tradicionalnim običajima i kulturnim praksama ove zemlje. Stolnjaci su igrali važnu ulogu u crnogorskim domaćinstvima i bili su dio različitih obreda i proslava. Najčešće su bili izrađeni od pamuka, lana ili vune, a žene su u porodicama često vezle ili tkale stolnjake, dodajući im lokalne motive i tradicionalne uzorke.
Gordanu, Stanku i Biljanu koje učestvuju u projektu drži strast prema šivenju i stvaranju. Radionica je njihov prostor za kreativnost i druženje.
– Razgovaramo o porodici, planovima, dijelimo naše iskustvo i savjete, podržavamo jedna drugu, ali se i smijemo zajedno – kaže Stanka i ističe da su zajedništvo i kreativnost ključ za stvaranje ljepote u svakodnevnom životu.
Ove vrijedne žene vjeruju da će narednih mjeseci u radionicma naučiti ili unaprijediti vještinu šivenja, ali i biti u prilici da pokažu kreativnost i inventivnost. Sigurne su da će ih to ojačati u njihovoj potrazi za poslom .
Projekat “Mejd baj Novljanke” implementira se u sklopu Regionalnog programa lokalne demokratije na Zapadnom Balkanu koji finansira Evropska unija, a u Crnoj Gori UNDP u partnerstvu sa 14 lokalnih samouprava među kojima je i Opština Herceg Novi.
Kontakt osoba Dubravka Raičević putem mejla: maremare541@gmail.com.
