Mart je posvećen borbi protiv raka debelog crijeva, s ciljem podizanja svijesti o učestalosti, faktorima rizika i značaju prevencije ove bolesti.
Rak debelog crijeva se može uspješno liječiti ako se otkrije u ranoj fazi. Međutim, problem je što u prvom stadijumu bolest uglavnom nema simptome ili su oni nespecifični, pa se često otkriva tek kada je uznapredovala. To značajno otežava liječenje i smanjuje šanse za izlječenje.
Zbog toga je ključno koristiti dostupne mjere prevencije, prije svega kroz Organizovani skrining program raka debelog crijeva. Ovaj program omogućava rano otkrivanje bolesti i smanjenje smrtnosti.
Rezultati Nacionalnog programa za rano otkrivanje raka debelog crijeva u Crnoj Gori
Tokom 2023. i 2024. godine, u okviru Nacionalnog programa za rano otkrivanje raka debelog crijeva, pozvano je 53% ciljne populacije da učestvuje u skrining programu. Kod 6% testiranih osoba skrining test je pokazao pozitivan rezultat, nakon čega su upućeni na dalju dijagnostiku.
Kao rezultat dodatnih pregleda, 176 uzoraka je poslato na patohistološku analizu u Centar za patologiju Kliničkog centra Crne Gore. Analize su pokazale da su kod 112 uzoraka (što čini dvije trećine) otkrivene premaligne lezije, dok je kod 18 uzoraka (10%) postavljena dijagnoza raka debelog crijeva.
Ovi podaci naglašavaju značaj ranog otkrivanja i prevencije raka debelog crijeva, a Nacionalni program skrininga nastavlja da igra ključnu ulogu u zaštiti zdravlja građana Crne Gore.
Pozivamo sve građane da se informišu i iskoriste mogućnost učešća u Nacionalnom organizovanom programu ranog otkrivanja raka debelog crijeva.
Rano otkrivanje može spasiti život. Rak debelog crijeva može se razviti pod uticajem različitih faktora rizika. Osobe starije od 50 godina imaju veći rizik od dobijanja raka. Hronične upalne bolesti crijeva Ulcerozni kolitis i Kronova bolest, neadekvatna ishrana, Ishrana bogata crvenim mesom i životinjskim mastima, uz nedovoljan unos vlakana, voća i povrća, nedostatak kretanja, dijabetes i gojaznost povećava rizik, kao i alkohol, pušenje i hronični stresi.
Skrining raka debelog crijeva je ključna preventivna mjera koja omogućava otkrivanje bolesti u ranoj fazi, čak i prije nego što se pojave simptomi. Ovim programom ne samo da se otkrivaju slučajevi raka u početnoj fazi, već i početne promjene čijim uklanjanjem se može spriječiti nastanak raka.
Rano otkrivanje raka debelog crijeva je izuzetno važno jer povećava šanse za potpuno izlječenje, poboljšava kvalitet života pacijenata, smanjuje troškove liječenja i dužinu hospitalizacije.
U Crnoj Gori, Organizovani skrining program raka debelog crijeva se sprovodi na nacionalnom nivou i obuhvata osobe oba pola, uzrasta od 50 do 74 godine koje nemaju simptome bolesti. Pozivanje se vrši od strane timovima izabranog doktora doma zdravlja. Primarni skrining test je fekalni imunohemijski test na skriveno krvarenje u stolici (FIT).
Pozitivan test ne znači da osoba ima rak, već da je potrebno obaviti dodatne pretrage. Ako je rezultat skrining testa negativan, osoba se ponovo poziva na testiranje nakon dvije godine.
Rak debelog crijeva može se spriječiti pravilnom ishranom, fizičkim aktivnostima i zdravim načinom života.
Za pravilnu ishranu važno je jesti umjereno i raznovrsno, svakodnevno konzumirati voće i povrće. unositi dovoljno vlakana kroz integralne žitarice, piti najmanje 2 litra vode dnevno, ograničiti unos crvenog mesa, a prednost dati ribi i bijelom mesu, Izbjegavati jako prženu, dimljenu, začinjenu i usoljenu hranu.
Takođe je važno održavati zdravu tjelesnu težinu, bavite se fizičkom aktivnošću, a odličan izbor mogu biti šetnja ili rad u bašti. Ne bi trebalo konzumirati duvanske proizvode i alkohol i jako je važno smanjiti stres kroz relaksaciju i zdrave stilove života.
