Ekonomska situacija u Crnoj Gori u 2024. godini zavisi i od parametara ostvarenih u prošloj godini. Povećanje budžeta za 17 odsto u ovoj godini je realno, prokomentarisao je u Novskom jutru rukovodilac Uprave lokalnih javnih prihoda Opštine Herceg Novi Milovan Baždar.
– U Budžetu Crne Gore, koji je ove godine planiran na oko 3,5 milijarde, nedostajućih sredstava je preko 700 miliona eura. Ta sredstva će se nadomjestiti značajnim dijelom iz državnih depozita kroz razne subvencije, dotacije, evropska sredstva, vjerovatno i nastavkom zaduživanja…
Mislim da porast 17 do 18 odsto, nije nedostižan, ali je pitanje strukture Budžeta. Jedan od pokazatelja su direktne strane investicije, koje su tokom 2023. godine bile na nivou 600 miliona eura, a što je upola manje nego pretprošle godine, podsjeća Baždar.
Struktura stranih direktnih investicija, izuzetno je važna ne samo za nas, već i za sve zemlje u regionu.
– Mi gotovo da nemamo ulaganja u takozvane grinfild investicije, nekih proizvodnih i uslužnih kapaciteta, koji bi doprinijeli rastu BDP, smanjenju nezaposlenosti…Za očekivati je da će zbog nestabilnosti eura i globalno ekonomije u EU, ljudi koji imaju novac težiti da ulažu u zlato, nekretnine, koji su visoko na tržištu potražnje. Znači, da će sektor građevinarstva i dalje funkcionisati, ali i on donosi određene ad hoc finansijske efekte i veliko je pitanje koliko je to dugoročno održivo…Faktor nesigurnosti se uvozi u ogromnoj mjeri, jer smo suviše mali sistem, da bi iznutra mogli značajnije generisati potražnju, s obzirom da nam je realni sektor izuzetno loš, osim u uslužnoj djelatnosti, ocjenjuje Baždar.
Prosječna plata oko 800 eura, ne može da prati inflaciju, s obzirom na veliki skok cijena, posebno u sektoru ishrane:
– Godišnja inflacija od 15 odsto ne ubraja porast cijena određenih proizvoda i usluga za 50 odsto i više. Inflacija se računa po sistemu ponderisanja, odnosno, koliko koji potrošački sektor doprinosi ili učestvuje u inflaciji da bi se dobila prosječna stopa. Međutim, najveći doprinos inflaciji je sektor mješovite robe, sektor ishrane. Najveći su troškovi ishrane, komunalija, energije, stanovanja, kao osnovni troškovi, a tu je inflacije veoma visoka, objašnjava Baždar.
Prosječna plata ne može ni blizu da pokrije potrošačku korpu. Posebno osjetljiva socijalna kategorija su penzioneri, sa čijim se usklađivanjem penzija ne može dostići u većini slučajeva ni minimum egzistencije.
– Budžet i BDP koji su ostvareni prošle godine, izvukao je sektor usluga. Učešće u BDP najveće je u oblasti trgovine, što nije dobro, jer trgovina je ta koja gura uvoz roba. Tu imate jak uvozni lobi koji zarađuju na uvozu, gdje se pravi nelojalna konkurencija domaćem proizvodnom sektoru, posebno u primarnoj privredi (poljoprivreda i stočarstvo). Mi smo zahvaljujući suficitu koji je ostvaren u uslužnim djelatnostima, imali „podnošljiv“ budžetski deficit, oko 400 miliona eura u prošloj godini. Na kraju morate kreditnim aranžmanima da sanirate deficit. U smislu kontrole budžetskog deficita, ne može se osloniti na Centralnu banku, koja kod nas nema najznačajniji monetarni instrument, emitivnu funkciju, odnosno, ne može štampati novac. Naša banka povećava kamatne stope, sad je referentna preko pet odsto, koja je u čitavoj EU, objašnjava Baždar.
MMF je prognozirao na svjetskom nivou rast ekonomije za ovu godinu od tri odsto. Za razvijene evropske države predviđa se rast između jedan i dva odsto, a ostale između dva i četiri posto. Interesantno je da u ovom kriznom periodu razvijene države imaju stagnaciju pa i recesiju, kao što ima Njemačka. Recesija u Njemačkoj je nešto manja od jedan odsto, ali je velika za ogromnu privredu te zemlje, koja je bila lokomotiva privrednog razvoja Evropske Unije.
