Povodom Njegoševog dana – crnogorskog praznika kulture, u organizaciji JU Gradska biblioteka i čitaonica Herceg Novi sinoć je u foajeu Dvorane „Park“ organizovano predavanje „Njegošev primjer”. O vladici i pjesniku Petru Drugom Petroviću Njegošu govorio je prof. dr Goran Maksimović, istoričar književnosti, književni kritičar, antologičar i profesor Univerziteta u Nišu, koji je višestruko nagrađivan za svoj naučni rad i doprinos proučavanju srpske književnosti.
-Ako u svijesti svakog istorijskog naroda postoji predstava o tome da ima svoga najvećega pjesnika, čije je djelo ušlo u temelje bića tog naroda, identiteta i duhovnosti toga naroda, onda je srpski narod tom najuzvišenijom krunom mogao da ovjenča samo Petra Drugog Petrovića Njegoša. Zato su ti dani koje obilježavamo u novembru sveti dani duhovnosti, i to su oni dani koje srpski narod gdje god da živi, na bilo kom kontinentu ili bilo kojoj pokrajini ovog Balkanskog poluostrva, nekako povezuju u jednu cjelinu. Imao sam priliku da govorim u Kumanovu i u Prijedoru, Drnišu i u Trebinju, Prokuplju, Pirotu, evo ovdje u Herceg Novom, u bilo kom gradu u kojem je srpska književnost i srpska duhovnost važna i dragocjena i dio našega identiteta, kazao je Maksimović.
Maksimović je istakao da narod na ovim prostorima ima izrazit stepen duhovnosti koji nas vraća na pravi životni put, koji naziva Njegoševim putem.
-Taj snažan duhovni momenat koji je bio prisutan u Njegoševoj ličnosti ga je neprestano podsticao da ne bude samo vladar, nego da bude pjesnik, da bude umjetnik, pisac, da se okrene višim sferama života i duhovnosti, tako da su te dvije energije, te dvije sile praktično rukovodile cjelokupan njegov život, a na žalost nije živio dugo. Umro je 1851. godine sa nenapunjenih 38 godina života, podsjetio je Maksimović.
On se osvrnuo i na trogodišnji period u kojem je veliki uticaj na Njegoševo duhovno i pjesničko stasavanje imao Sima Milutinović Sarajlija ali i na Njegošev boravak u Rusiji koji je imao veliki značaj za njegovu političku i pjesničku biografiju.
-Tada je upoznao ruskog cara Nikolaja i na toj prvoj audijenciji mladi vladika je fascinirao ruskog cara. Kako je sam Njegoš svjedočio, sam mu je Bog došapnuo šta da kaže na toj audijenciji i da na neki način te odnose učini boljim, prijateljskijim i bliskijim. Važno je imati u vidu da u vrijeme kada je on došao u Rusiju, odnosi između Crne Gore i carske Rusije nisu bili najidealniji. Prilikom tog susreta ruski car koji je i sam bio visok čovjek, gotovo dva metra, bio oduševljen ljepotom i visinom Njegoša. Kada mu je rekao „Vi ste viši od mene“ Njegoš mu je uzvratio, „Samo je Bog viši od ruskoga cara“, i time je pridobio simpatije, rekao je Maksimović.
Govoreći o Njegoševim najvećim ostvarenjima, poput Gorskog vijenca i Luče Mikrokozma, Maksimović je istakao njegovu veliku sposobnost za filozofsko tumačenje i razumijevanje djela kao i dobro razvijenu auto poetičku svijest.
-Onda kada je najteže, kada vam je u istorijskom smislu najdramatičnije, kada ćete možda nestati, javlja se pjesma kao obnoviteljska, preporađajuća energija. I upravo na toj preporađajućoj energiji zasnovana je i književna i životna filozofija Petra Drugog Petrovića Njegoša.
Nakon Njegoševe smrti napisano je mnogo velikih i značajnih djela o njegovom životu. Posebne dimenzije njegovog stvaralačkog opusa bile su posvećene filozofiji, teologiji i njegovoj književnoj i stvaralačkoj ličnosti, zaključuje Maksimović.
