U okviru dvodnevnog programa povodom 110 godina od rođenja Mihaila Lalića, održan je i naučni skup u Kući Iva Andrića. Kroz tri tematske sesije govorilo se o stvaralaštvu, ideološkom i estetskom nasleđu Lalićevog djela, kao i o njegovoj neraskidivoj vezi sa Crnom Gorom, a posebno sa Herceg Novim.
O ekranizaciji teksta i sukobu Lalića sa Živojinom Pavlovićem, govorio je univerzitetski profesor Siniša Jelušić, vezujući se za roman „Hajka“.
-Pokušao sam da pronađem novu dimenziju u pristupu Laliću, jer omogućuje nova čitanja i nove dimenzije otkrivanja teksta. Ovo je jedna intertekstualna analiza, film i literatura, i imamo u okviru filmsko teorijske misli zanimljiv problem koji povezujem sa metafizikom zla kod Lalića, što je zapravo temeljna ideja i cjelina njegovog djela. Film je umjetnost konkretnog, preko čega se drugi plan, metafizički predstavlja. Živojin Pavlović je na veoma specifičan način prišao njegovom romanu „Hajka“ i bila mi je zanimljiva reakcija Lalića koji je negativno i sa velikim stepenom razočaranosti govorio o ekranizaciji. Zapravo,pokazalo se da je u prevelikoj mjeri Pavlović unosio neke druge elemente koji stvaraju konflikt, ali onaj koji je na nivou odnosa autora. „Hajka“ Živojina Pavlovića kao posebno filmsko djelo jedno je od najizuzetnijih ekranizacija u jugoslovenskoj kinematografiji, i isto tako „Hajka“ koja ima drugačiji poetički sistem, jedno od najznačajnijih književnih dijela, istakao je dr Jelušić.
O susretu sa Mihailom Lalićem u Herceg Novom govorila je profesorica književnosti, Tamara Komar.
-Vidim ga kako sjedi ispred bifea Beograd i pozdravlja s blagim osmijehom i oslovljava me imenom. U to vrijeme djeca su bila naučena da se javljaju starijima i činila su to bez straha i zadrške. Novi je bio manji, lica su bila poznata. Ko je bio čovjek za stolom bifea Beograd saznaću godinama kasnije i biće mi teško da svoju uspomenu povežem sa njegovim romanima. Čekam da se kompjuterski zabilježi kako biblioteci dugujem roman „Tamara“. Pročitaću poslednji Lalićev roman. To je način da pokažem poštovanje prema piscu, ali i još više prema čovjeku koga sam s radošću sretala u djetinjstvu. Sreća i susret istog su korijena, istakla je Komar.
Jedna od posebno zapaženih tema bila je – žena kao motiv i njena funkcija u oblikovanju svijeta romana „Ratna sreća“, koju je obradila mr Božena Jelušić.
-Ako krenemo od konteksta crnogorske književnosti jasno je da se likovi žena kasno javljaju i da su marginalizovani u djelima i u tumačenjima. Tako se i u „Ratnoj sreći“ može vidjeti da junakinja Lasta, mrtva draga, predstavlja jednu vrstu snažnog animusa, dok Grujović ima principe anime. Ona kao takva će doprinijeti da Pejo Grujović shvati iluzornost ideoloških, vjerskih, revolucionarnih pokreta, za koje smatramo da će promijeniti svijet, kazala je Jelušić.
Na skupu su još govorili, dr Tatjana Đurišić, dr Radoje Femić, dr Aleksandra Paunović, dr Draško Došljak, mr Katarina Pantović, mr Đorđe Malavrazić, publicista Budo Simonović, književnik Miraš Martinović i profesorica književnosti Jelena Đonović.
Omaž i naučni skup povodom 110 godina od rođenja Mihaila Lalića održan je u sklopu programa obilježavanja Dana oslobođenja Herceg Novog, a podršku su pružili Ministarstvo spoljnih poslova Srbije, Uprava za Srbe u regionu i Opština Herceg Novi i JUK Herceg Fest.
