U Jadranskom moru u posljednjih 20 godina registrovano je oko 100 novih, invazivnih ribljih vrsta, od kojih se preko 40 vrsta odmaćilo. Povećanje temperature mora na godišnjem nivou, oko pola stepena, uslovio je značajnu pojavu alohtonih vrsta.
U Institutu za biologiju mora UCG radili su analize temperatura mora. Prema zvaničnim podacima Hidrometeorološkog zavoda Crne Gore, od 1984. godine kada je počelo mjerenje, ustanovljene su određene anomalije, kazala je za RTHN Branka Pestorić iz Instituta za biologiju mora:
– Radili smo analize temperatura mora, prema zvaničnim podacima Hidrometeorološkog zavoda Crne Gore, od 1984. godine kada je počelo mjerenje, ustanovljene su anomalije kada je riječ o prosječnim temperaturama mora. Te anomalije su od 2010. godine značajne, vidljive i ponavljaju se svake godine. Porast temperature za pola stepena na godišnjem nivou zaista utiče mnogo na biodiverzitet, živi svijet mora. Postoje i sezonske varijacije temperatura, kada je prosječna temperatura u ljetnom periodu, zabilježena i za dva stepena u odnosu na prosjek u prethodnih 35 godina, ukazala je Pestorić.
U okviru Centra za zaštutu biodivirziteta Jadrana, Akvarijum Boka naseljavaju samo vrste koje su ulovljene u Boki Kotorskoj i otvorenom dijelu crnogorskih voda. Posebnu pažnju sada privlači riba-lav, invazivna vrsta koja je došla iz Crvenoga mora, sad imaju već dvije jedinke i to je već treći nalaz u Crnoj Gori, što je važan znak da ih ima i da će ih biti još više.
– Invazivne vrste su postale stanovnici našeg mora, a neke su izgubile status alohtonih vrsta, jer su se toliko odmaćile i prilagodile.U naše more uglavnom dolaze preko Gibraltara iz Atlantskog okeana, ili preko Sueckog kanala iz Indijskog okeana, odnosno, Crvenog mora što nam je još veća pretnja. Jer upravo, povećanje temperature mora je omogućilo tim invazivnim vrstama da se vrlo lako adaptiraju i opstanu, bez ikakvih problema. Vrste koje u našu sredinu, dođu iz drugih mora, nemaju svog predatora. Zbog toga se lako prilagođavaju, brzo rastu i temperatura mora koja je sve viša, njima omogućuje da ovdje nesmetano žive.
Prije nekoliko dana imali smo treći nalaz za vrstu ribe – lav, za Crnu Goru i držimo ih u akvarijumu kao izložbene primjerke. Riječ je o vrsti ribe, koja je došla iz Indijskog okeana, prošla kroz Suecki kanal i ušla u Istočni Mediteran i Jadransko more. Jako se brzo širi, tako da to i jesu neke pretnje budućnosti, obrazložila je Pestorić.
U Jadranskom moru je u posljednjih deset godina registrovano preko 100 novih, alohtonih, ribljih vrsta, od čega se preko 40 odomaćilo u našem morskom ekosistemu, objašnjava Pestorić.
Čim dođu takve vrste iz nekih drugih krajeva i lako se prilagode kod nas, one drugim vrstama postaju ozbiljni konkurenti za hranu. Zanimljivi su i morski organizmi koje ne možemo da vidimo na pijaci, u moru, u plićaku – to su morski konjići, zatim murine, raže…
– Takođe, i pojava meduza, nažalost, je sve aktuelnija na Mediteranu. One postaju sve brojnije i u crnogorskim vodama, kao dijelu Jadranskog mora. Jedan od faktora te pojave može biti povećanje temperature mora. Međutim, to nije jedini činilac, koji utiče na pojavu meduza. Ima puno antropogenog faktora, odnosno, antropogenog pritiska, koji može da utiče na pojavu meduza. Kontinuirani monitoring meduza imamo od 2013. godine. Ciklusi određenih vrsta se pojavljuju sada svake godine.
Ono što prouzrokuje brojnost, odnosno, reprodukciju tih meduza, jeste neka vrsta šokova. Upravo temperaturni šokovi. Meduze se razmnožavaju na način, da imaju dvije faze razvoja. Jedan je taj bentozni, pričvršćen za morsko dno. Kada dožive određeni temperaturni šok, one proizvode više malih efira, dijelova meduze, da bi zadržala vrstu. Generalno, životinjski svijet funkcioniše tako, kada dožive šok, one se hiperreprodukuju, da bi zadržali vrstu. Bokokotorski zaliv je specifičan, a ono što održava u našem moru je etrofikaciju tokom zimskih mjeseci, na što utiče spiranje voda sa kraških planina i ulivanja potoka, čime se dolazi do hranljivih materija i mogućnosti da se ti organizmi brže razvijaju.
Ono što je bilo specifično za ovu godinu je pojava jedne vrste kompas meduze koje mogu da izazovu opekotine, odnosno, iritaciju u kontaktu sa kožom. Jedan od uzroka pojave te vrste meduze, jeste kašnjenje ljeta. Ta vrsta se ranije javljala početkom aprila i trajala do zadnje sedmice maja je produžila bivstvovanje u Bokokotorskom zalivu do jula, objasnila je Pestorić.
Podsjećamo, u saradnji sa Prirodnjačkim muzejom Crne Gore i „Tehnopolisom“ u Akvarijumu Boka je postavljena izložba „Delfin je moje ime“, kojom žele da skrenu pažnju važnosti morskih sisara. U okviru izložbe nude se i „WR“ naočare (virtuelna realnost), koje posjetiocima omogućuju da na neki način „plivaju“ sa delfinima, kitovima i drugim vrstama.
